POD ZABORAMI
1795–1914Kalendarium
Zabór rosyjski
- 1798
1 października: tajne Towarzystwo Republikanów Polskich (Warszawa)
- 1800
Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk (Warszawa)
- 1801
Towarzystwo Przyjaciół Ludzkości (Warszawa)
- 1803
Towarzystwo Przyjaciół Ojczyzny (Warszawa)
- 1807
Wileńskie Towarzystwo Dobroczynności (Wilno)
- 1814
Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności (Warszawa)
- 1816
Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie z inicjatywy Stanisława Staszica (Hrubieszów)
- 1817
tajne Towarzystwo Filomatów (Wilno)
Instytut Głuchoniemych z inicjatywy ks. Jakuba Falkowskiego (Warszawa)
- 1818
Kaliskie Towarzystwo Muzyczne (od 1975 imienia Alfreda Wiłkomirskiego) (Kalisz)
- 1820
Towarzystwo Naukowe Płockie (Płock)
Towarzystwo Lekarskie Warszawskie (Warszawa)
- 1825
Towarzystwo Kredytowe Ziemskie w Królestwie Polskim
- 1828
konspiracyjne Sprzysiężenie Wysockiego – związek wojskowych ze Szkoły Podchorążych (Warszawa)
- 1830
Towarzystwo Patriotyczne (Warszawa)
- 1842
konspiracyjny Związek Chłopski
- 1858
Towarzystwo Rolnicze w Królestwie Polskim
- 1860
Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych (Warszawa)
- 1863
tajne stowarzyszenie kobiece Patronat Opieki nad Więźniami (Włocławek)
- 1871
Warszawskie Towarzystwo Muzyczne (od 1951 – imienia Stanisława Moniuszki) (Warszawa)
- 1864
Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami (Warszawa)
- 1877
koło gospodyń wiejskich (Janisławice)
- 1878
Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie (Warszawa)
- 1880
organizacja filantropijna Kuratorium Opieki nad Ociemniałymi (Wilno)
- 1882
Towarzystwo Przytułku Św. Franciszka Salezego w Warszawie
Towarzystwo Kolonii Letnich (Warszawa)
- 1886
jako wioślarski klub sportowy – Włocławskie Towarzystwo Wioślarskie (Włocławek)
Warszawskie Towarzystwo Cyklistów (Warszawa)
- 1894
Towarzystwo Tajnego Nauczania założone przez Cecylię Śniegocką (Warszawa)
klub sportowy w Kaliszu (od 1907 jako Kaliskie Towarzystwo Wioślarskie)
- 1899
tajne Towarzystwo Oświaty Narodowej (Warszawa)
Łódzkie Żydowskie Towarzystwo Dobroczynności (Łódź)
- 1902
Łomżyńskie Towarzystwo Wioślarskie (Łomża)
- 1904
Polskie Towarzystwo Filozoficzne (Warszawa)
- 1906
Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości (Warszawa)
Polska Macierz Szkolna na terenie Królestwa Polskiego
Towarzystwo Biblioteki Publicznej (Warszawa)
Polskie Towarzystwo Krajoznawcze (od 1950 r. pod nazwą Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze) (Warszawa)
tajne Towarzystwo Kooperatystów (Warszawa)
Towarzystwo Przyjaciół Nauk (Wilno)
Stowarzyszenie Zjednoczonych Ziemianek (Warszawa)
12 sierpnia: Łódzkie Towarzystwo “Talmud-Tory” (Łódź)
- 1907
Centralne Towarzystwo Rolnicze (Warszawa)
Towarzystwo Naukowe Warszawskie, kontynuujące działalność Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk (Warszawa)
- 1909
Patronat Opieki nad Więźniami (od 1923 pod nazwą: Towarzystwo Opieki nad Więźniami, Uwolnionymi z Więzień i ich Rodzinami) (Warszawa)
- 1911
Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi (Laski pod Warszawą)
- organizacja młodzieżowa Junactwo
- Liga Kobiet Polskich Pogotowia Wojennego, na terenie Królestwa Polskiego
Zabór austriacki
- 1817
4 czerwca: Józef Maksymilian Ossoliński ustanawia Fundację im. Ossolińskich
13 listopada: działalność rozpoczyna Zakład Narodowy im. Ossolińskich “Ossolineum” (Lwów)
- 1830zakład głuchoniemych (Lwów)
- 1851
zakład dla niewidomych (Lwów)
- 1854
Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych (Kraków)
- 1863
Towarzystwo Weteranów
- 1865
Ochotnicza Straż Ogniowa z inicjatywy Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie (Kraków)
- 1867
7 lutego: pierwsze pod zaborami gniazdo “Sokoła” – Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” (Lwów)
- 1873
ukraińskie Towarzystwo Naukowe im. Szewczenki (Lwów)
31 grudnia: Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie (Nowy Targ), od 1874 jako Towarzystwo Tatrzańskie (Kraków), od 1920 – Polskie Towarzystwo Tatrzańskie>
- 1881
Galicyjskie Stowarzyszenie Opieki nad Uwolnionymi Więźniami
- 1882
Macierz Polska z inicjatywy Józefa Ignacego Kraszewskiego (Lwów)
- 1886
Polskie Towarzystwo Historyczne (Lwów)
Towarzystwo Literackie im. A. Mickiewicza (Lwów)
- 1887
14 stycznia: zjazd założycielski Związku Młodzieży Polskiej “Zet”, działającego na terenie trzech zaborów (Kraków)
- 1888
Zgromadzenie Sióstr Albertynek, utworzone przez ks. Adama Chmielowskiego, “brata Alberta”, z jego inicjatywy – na Skałce w Krakowie dom noclegowy, schronisko dla bezdomnych kobiet (Kraków)
- lata 80.
Krakowskie Towarzystwo Ochronek dla Małych Dzieci (Kraków)
- 1890
z inicjatywy Franciszka Stefczyka – pierwsza “kasa Stefczyka” – spółdzielnia zapomogowo-pożyczkowa (Czernichów)
- 1893
Polskie Towarzystwo Filologiczne (Lwów)
- 1894
11 lutego: Ukraińskie Towarzystwo Gimnastyczne “Sokił” (Lwów)
- 1895
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze (Lwów)
- 1896
21 listopada: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa (Kraków)
- koniec
XIX w.Towarzystwa do Walki z Gruźlicą (np. Zakopane)
- 1901
tajny Związek Młodzieży Polskiej „Przyszłość” (PET)
- 1904
4 marca: Związek Górali (Zakopane)
- 1907
29 stycznia: Karpackie Towarzystwo Narciarzy (Lwów)
- 1909
15 maja: Akademicki Związek Sportowy (Kraków)
Organizacja Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie” (Lwów)
- 1910
Związek Strzelecki (Lwów)
1 grudnia: Towarzystwo Sportowo-Gimnastyczne „Strzelec” (Kraków)
- 1915
Liga Kobiet Naczelnego Komitetu Narodowego, na terenie Galicji
Zabór pruski
- 1817
tajne Towarzystwo Tomasza Zana
- 1841
Towarzystwo Naukowej Pomocy dla Młodzieży Wielkiego Księstwa Poznańskiego założone przez Karola Marcinkowskiego
- 1842
Związek Plebejuszy (Poznań)
młodzieżowy Związek Wiarusów
- 1848
20 marca Komitet Narodowy Polski (Poznań)
- 1857
13 lutego: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk (Poznań)
- 1858
Towarzystwo Historii i Piśmiennictwa Polskiego
- 1861
19 lutego: ukraińskie Towarzystwo Naukowe im. Szewczenki (Lwów)
- 1866
pierwsze kółka rolnicze dla ludności wiejskiej, zakładane przez ks. Stanisława Wiśniewskiego
Towarzystwo Gospodyń (Piaseczno)
- 1872
14 stycznia: Towarzystwo Oświaty Ludowej
- 1880
Towarzystwo Czytelni Ludowych, które kontynuuje działalność Towarzystwa Oświaty Ludowej (Poznań)
- 1884
pierwsze gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego “Sokół” w zaborze pruskim (Inowrocław)
- 1886
Towarzystwo Gimnastyczne “Sokół” w Poznaniu (Poznań)
- 1888
Zakład Wychowawczo-poprawczy w Szubienie
- 1894
Towarzystwo Gimnastyczne “Sokół” we Wrocławiu (Wrocław)
- 1899
tajna organizacja Czerwona Róża (Poznań)
Poznańskie Towarzystwo Muzyczne
- 1907
Związek Caritas (Poznań)
- 1912
Poznańskie Towarzystwo Wioślarzy Tryton (Poznań)
- 1914
marzec: Związek Towarzystw Kobiecych, od 1918 jako Związek Towarzystw Polek (Bytom)