W ODRODZONEJ POLSCE

1918–1939

Organizacje żydowskie

Apel Związku Towarzystw Opieki nad Sierotami Żydowskimi:

Uwaga!

Związek Towarzystw Opieki nad Sierotami Żydowskiemi proklamował na przeciąg miesiąca marca r.b. Akcję zbiórkową na rzecz sierot.

Akcja ta przeprowadzona zostanie przez poszczególne Centralne Towarzystwa Opieki nad Sierotami na terenie ich działalności.

Pamiętajcie, że od Was zależnem jest powodzenie tej akcji!

Spełnijcie więc swój obowiązek wobec sieroty!

Stańcie w szeregi aktywnych pracowników na rzecz akcji!

Popierajcie ją materjalnie i moralnie!

Zapisujcie siebie, przyjaciół i znajomych na członków Towarzystw Opieki nad Sierotami!

Wszyscy jak jeden mąż dla tej akcji!!!

Warszawa, [około 1924]
[Afisz]:[Inc.:] Uwaga! Związek Towarzystw Opieki nad Sierotami Żydowskiemi proklamował na przeciąg miesiąca marca r.b. akcję zbiórkową na rzecz sierot […], [Warszawa, 192-].
Zbiory Biblioteki Narodowej, sygnatura: DŻS IK 2f

Statut Towarzystwa Szerzenia Oświaty i Wiedzy Technicznej wśród Żydów w Łodzi:

Cel i działalność Towarzystwa.

1. Towarzystwo Szerz[enia] Ośw[iaty] i Wiedzy Technicznej wśród Żydów w Łodzi zostaje utworzonym z koła członków, które obecnie utrzymuje w m. Łodzi zakłady p[od] nazwą „Talmud-Tora” i warsztaty rzemieślnicze dla nauki rzemiosł, mieszczące się w m. Łodzi przy ul. Średniej Nr 46/48 […].

2. Towarzystwo opiekuje się ubogimi dziećmi żydowskimi, dbając o ich moralny, fizyczny i umysłowy rozwój, a także ucząc je rzemiosła praktycznie i teoretycznie, aby zapewnić im egzystencję w przyszłości.

Nadto Towarzystwo szerzy oświatę ogólną i zawodową wśród rzemieślników.

3. Dla osiągnięcia powyższych celów Towarzystwo może zakładać i utrzymywać szkoły ludowie i kursy wieczorowe; dla nauki przedmiotów ogólnokształcących oraz szkoły zawodowe i warsztaty dla nauki rzemiosł, kursy wieczorowe i odczyty dla rzemieślników, muzea, biblioteki i czytelnie ludowe, a także ochrony i przytułki dzienne i stałe oraz kolonie wiejskie dla słabowitych dzieci.

4. Na założenie i prowadzenie zakładów szkolnych Towarzystwo winno wyjednywać pozwolenie władzy szkolnej, w porozumieniu z którą zostaje określonym typ szkół Towarzystwa oraz program nauk w nich wykładanych.

Uwaga. Język wykładowy we wszystkich uczelniach i kursach T-wa polski. W tym też języku prowadzona jest biurowość Zakładów T-wa. […]

Łódź, 24 lutego 1927
K. Badziak, J, Walicki, Żydowskie organizacje społeczne w Łodzi (do 1939 r.), Łódź 2002.

Tadeusz Szałowski, starosta Biłgoraja, w tajnym raporcie do Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie:

Jeśli chodziło o Towarzystwo Biblioteki – Czytelni Żydowskiej w Biłgoraju, jestem zdania, że inicjatywa ta pozostaje w ścisłym związku z sytuacją, jaka powoli zaczyna się wytwarzać z racji propagowanych przez Stronnictwo Narodowe haseł antyżydowskich. Chodzi o to, że w Biłgoraju znajduje się dość dobrze zaopatrzona czytelnia miejscowego oddziału Polskiej Macierzy Szkolnej, z której ludność żydowska, zwłaszcza jej część inteligentniejsza, korzystała w szerokim rozmiarze, fakt ten niejednokrotnie stwierdzony był przez bibliotekarza PMS. Obecnie, wskutek haseł bojkotowych antyżydowskich, tym bardziej że w oddziale PMS w Biłgoraju dominuje wpływ Stronnictwa Narodowego, najwidoczniej Żydzi postanowili niejako zbojkotować czytelnię PMS przez powołanie do życia czytelni własnej.

Biłgoraj, 16 lipca 1936
Mirosław Tryczyk, Sztetl z polską władzą, „Karta” 90/2017.