W ODRODZONEJ POLSCE

1918–1939

W okresie II Rzeczypospolitej swoją działalność rozszerzają organizacje społeczne powstałe pod zaborami. Akademicki Związek Sportowy zakłada oddziały w kolejnych miastach: w Warszawie, w Poznaniu, w Wilnie i Gdańsku, we Lwowie i Lublinie. Scalone zostają gniazda „Sokoła” w Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” z siedzibą w Warszawie. Zrzeszają się kluby sportowe: kluby piłki nożnej – w Polski Związek Piłki Nożnej, towarzystwa i kluby narciarskie tworzą Polski Związek Narciarski, a towarzystwa łyżwiarskie – Polski Związek Hokeja na Lodzie.

Powstają nowe organizacje, których celem jest dbanie o trwałość granic państwa polskiego – o dostęp do morza nawołuje Liga Morska i Rzeczna (od 1930 pod nazwą Liga Morska i Kolonialna). Działa Komitet Obrony Kresów Wschodnich i Związek Obrony Kresów Zachodnich.

W niepodległej Polsce funkcjonują i współistnieją obok siebie organizacje społeczne, które skupiają nie tylko młodzież polską, ale i żydowską czy ukraińską. Założony jeszcze w 1915 roku klub sportowy pod nazwą Żydowskie Towarzystwo Gimnastyczno-Sportowe „Makabi” w Warszawie w okresie II RP liczy aż 2 tysiące członków.

Przepisy zaborcze wobec stowarzyszeń ostatecznie uchylone zostają na mocy dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 października 1932 (Prawo o stowarzyszeniach). Zgodnie z nim stowarzyszenia definiowane są jako „trwałe zrzeszenia o celach niezarobkowych”. Dopuszcza się możliwość tworzenia stowarzyszeń „których cele, ustrój i działalność nie sprzeciwiają się prawu i nie zagrażają porządkowi publicznemu […]”. Obok stowarzyszeń zwykłych i zarejestrowanych uwzględniono stowarzyszenia wyższej użyteczności, czyli takie „których rozwój był szczególnie użyteczny dla interesu państwowego lub społecznego Rzeczypospolitej”. W okresie II RP statut ten uzyskują między innymi Związek Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej (w roku 1933), Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (1934), Związek Harcerstwa Polskiego (1936) czy Polski Czerwony Krzyż (1936).