W ODRODZONEJ POLSCE
1918–1939Organizacje sportowe
Warszawskie Towarzystwo Cyklistów
W artykule w „Kolarzu Polskim”:
Prastare stolice Polski, Kraków i Poznań, serce naszego przemysłu Łódź wraz z całym okręgiem, nieugięty w walkach Górny Śląsk oraz Włocławek, Ciechanów i Lublin spieszyły się, by z sekundującą stolicą dać świadectwo, że dzień oddany sportowi polskiemu świętują godzinie i górnie.
W chwili, gdy na drogach młodzież kolarska z niecierpliwością spogląda w stronę stolicy, szukając widomych jej znaków, na dziedziniec Belwederu wjechał pluton WTC i zaciągnął wartę honorową po obu stronach prowadzącego do pałacu chodnika.
W kilka minut później rozkaz: „Baczność! Na lewo patrz!” – sprężył szeregi kolarzy, zwrócił ich oczy w stronę pałacu i pochylił sztandar przed pierwszym dostojnikiem Rzeczpospolitej, Panem Prezydentem Wojciechowskim.
Słychać raport przedstawiciela WTC: „Panie Prezydencie, pluton Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów w imieniu kolarstwa polskiego składa Ci hołd i wyrazy czci”.
„Witam Was, panowie cykliści” – brzmi odpowiedź Gospodarza, po czym Pan Prezydent robi przegląd plutonu, witając i zaszczyczając rozmową starszych wiekiem seniorów kolarstwa.
„Kolarz Polski”, Warszawa, 4 maja 1926, cyt. za: Joanna Łuba, Cykliści, „Karta” nr 63/2010.
Z artykułu w “Przeglądzie Sportowym”:
Zaczynamy! Bieg Dookoła Polski, organizowany przez redakcję Przeglądu Sportowego i WTC [Warszawskie Towarzystwo Cyklistów] staje się faktem! […] Zaczynamy przedsięwzięcie, któremu równego Polska nie zna, zarówno pod względem sportowym jak i organizacyjnym. Przystępujemy do próby sił na miarę światową. […]
Prócz tej treści sportowej, technicznej i organizacyjnej i emocjonalnej jest w Biegu Dookoła Polski element, który przebija się na czoło całej imprezy jako wspaniała manifestacja siły i jako lotna, cały kraj jednym wzlotem porywu opasująca rewja zdobywczej młodości.
8 września 1928
Żródło: Cykliści. Sympatycy, pasjonaci, mistrzowie 1886-1939, koncepcja i oprac. Aleksandra Janiszewska, Joanna Łuba-Wróblewska, Warszawa 2010.
Towarzystwo Cyklistów w Tychach
Pismo Śląskiego Związku Cyklistów w Katowicach z 20.05.1933 roku do Urzędu Gminy w Tychach informujące o powołaniu koła terenowego:
Zarząd Śląskiego Okręgowego Związku Cyklistów donosi niniejszem uprzejmie, iż stosownie do ogólnego życzenia tamtejszych licznych niestety jeszcze niezorganizowanych kolarzy oraz zgodnie ze zadaniem Związku przystępuje w tamtejszej miejscowości do zorganizowania nowego towarzystwa cyklistów. […] Zaznaczamy, iż nowe towarzystwo cyklistów będzie miało charakter czysto sportowy i będzie towarzystwem całkiem apolityczne i bezpartyjne. Jego działalność na tamtejszym terenie będzie ściśle oparta na regulaminach Państwowego Związku Kolarskiego w Warszawie wzgl. Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego.
Prosimy przeto uprzejmie o życzliwe poparcie moralne wzgl. materjalne nowej placówki sportowej dla dobra sportu śląskiego, gdyż właśnie w Tychach dał się już od dawna odczuć brak takiego towarzystwa. […]
„Tyskie Zeszyty Historyczne”, zeszyt 1, Muzeum Miejskie w Tychach, cyt. za: Michał Szynkiewicz, Organizacje społeczne w gminie tyskiej w latach 1922-1939, Tychy 2007.
Towarzystwa wioślarskie
Z artykułu w “Sporcie wodnym”:
Nasze organizacje wioślarstwa kobiecego możemy podzielić na dwa gatunki: kluby kobiece i sekcje kobiece klubów męskich. Warunki rozwoju obu tych gatunków są bardzo trudne. […] Młodzieży męskiej jest zawsze więcej i jest ona, to możemy powiedzieć otwarcie, faworyzowana. Dla osady kobiecej zawsze szkoda lepszej łodzi, każe się jej więc jechać na starej i zużytej. Trener, poświęcający godziny na trening osady męskiej, zwykle nie ma czasu na trening osady kobiecej.
1936
Źródło: Wodniacy. Pasjonaci wioślarstwa 1878-1939, koncepcja: Aleksandra Janiszewska, kwerendy, wybór i oprac.: Agnieszka Kaczmarska, Warszawa 2011.
Akademicki Związek Sportowy
Aleksander Pilarski:
Uciążliwa podróż przez opanowane przez Niemców Czechy i Austrię powoduje znaczne spóźnienie naszej reprezentacji. Za wszelką cenę musimy zdążyć na Igrzyska [akademickie mistrzostwa świata w Monako]. Organizatorom zależy szczególnie na udziale Polaków w defiladzie. Przede wszystkim ze względów politycznych. Toteż na stacji oczekiwały specjalne autokary, które przywiozły nas wprost na stadion. Zdążyliśmy tylko przebrać się w dresy i jako ostatnia drużyna przedefilowaliśmy przed trybuną honorową księcia Monako. Powitanie było entuzjastyczne. A potem zaczęły się nasze zwycięstwa. Wygrali między innymi lekkoatleci – Gąsowski, Mitelsteedt, Hoffmanowie, Gierutto, pływacy – Kratochwil i Bocheński, wiele sukcesów odnosili szermierze, wioślarze, piłkarze ręczni. Z miejsca staliśmy się faworytami do zwycięstwa. 25 sierpnia [1939] igrzyska zostają przerwane. Próbujemy wracać do Polski przez Paryż. Wszędzie chaos. Wybuch wojny zastaje nas w Bukareszcie. Rankiem 3 września wjeżdżamy na perony Dworca Gdańskiego. Towarzyszą nam odgłosy rozrywających się gdzieś na przedmieściach bomb. Żegnamy się pospiesznie. Nikt nie przypuszcza, że wielu z nas widzi się już po raz ostatni.
Cyt. za: Halina Hanusz, Bartłomiej Korpak, 100 lat Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 2014
Listopad 1926, Kraków. Sala gimnastyczna w budynku ogniska Związku Młodzieży Chrześcijańskiej „Polska YMCA” w Krakowie. Grupa młodzieży podczas ćwiczeń na sali gimnastycznej.
Fot. NAC
1929, Łódź. Wyścig kolarski Dookoła Polski – zakończenie etapu Warszawa – Łódź Prezes Łódzkiego Okręgowego Związku Kolarskiego Artur Thiele wręcza Józefowi Stefańskiemu koszulkę lidera z napisem „Przodownik biegu 1929”.
Fot. NAC
9 lipca 1932, Warszawa. Mecz piłki rowerowej w Warszawie pomiędzy Warszawskim Towarzystwem Cyklistów a drużyną śląską. Drużyna WTC
Fot. NAC
10 lutego 1935, Katowice. Mistrzostwa Polski w Łyżwiarstwie Figurowym w Katowicach. Fotografia grupowa uczestników. Widoczni od lewej: Łowczyński, Kislerówna, Alfred Theuer, Barbara Chachlewska, Elżbieta Czor, Artur Breslauer, Joanna Ziaja, Edyta Popowicz (mistrzyni Polski), Artur Grobert, Stefania Kalus, Erwin Kalus, Preisówna, Paweł Breslauer, Zofia Bilor, kpt. Jan Kowalski.
Fot. Czesław Datka. Fot. NAC
1936, Poznań. Mistrzostwa Poznania w kolarstwie torowym zorganizowane przez sekcję kolarską Związku Strzeleckiego. Fragment zawodów. Prowadzi Jan Kluj.
Fot. NAC
Styczeń 1938, Krynica. Jubileuszowe zawody w sportach zimowych zorganizowane przez Akademicki Związek Sportowy w Krynicy. Uczestnicy biegu na 16 kilometrów na starcie. Widoczny m.in. Kaler (AZS Kraków) z numerem 64.
Fot. NAC
Marzec 1939, Warszawa. Mistrzostwa Polski w koszykówce mężczyzn w Warszawie. Drużyna koszykarzy AZS Lwów.
Fot. NAC