W PEERELU
1945–1989Po ustaniu działań wojennych w okresie stalinizmu organizacje społeczne znajdują się pod ścisłą kontrolą władz komunistycznych. Na mocy dekretu z dnia 24 kwietnia 1952 podpisanego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Bolesława Bieruta i Prezesa Rady Ministrów następuje likwidacja fundacji, a „Majątek zniesionych fundacji przejmuje się na własność Państwa” (art. 2).
Większość organizacji, które w okresie II Rzeczypospolitej uzyskały status stowarzyszenia wyższej użyteczności, zostaje rozwiązanych. Status stowarzyszenia wyższej użyteczności nadany zostaje z kolei nowym organizacjom – otrzymują go między innymi: Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza, Związek Bojowników o Wolność i Demokrację, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci czy Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Organizacje te przejmują majątki organizacji z okresu II RP. I tak, majątek Polskiego Białego Krzyża przejmuje Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza, majątki Towarzystwa Popierania Budowy Publicznych Szkół Powszechnych i Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci trafiają do Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, a majątek Ligi Przyjaciół Żołnierza przejmuje Liga Morska. Władze komunistyczne likwidują majątki szpitali oraz katolickiej organizacji „Caritas”.
Niektóre organizacje przedwojenne nie otrzymują zezwolenia na ponowną rejestrację – dzieje się tak w przypadku Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” czy Polskiego Związku Zachodniego, który zostaje włączony do Ligi Morskiej. Wcielanie przedwojennych organizacji w nowe struktury organizacyjne ma zamierzony cel – nowe organizacje muszą być masowe. Związek Młodzieży Polskiej powstaje po połączeniu kilku młodzieżowych organizacji: Związku Walki Młodych, Związku Młodzieży Demokratycznej, Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” czy Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. W 1949 roku likwidacji ulega Związek Harcerstwa Polskiego, który zostanie reaktywowany w grudniu 1956 po okresie odwilży październikowej.
W okresie Peerelu organizacje społeczne pełnią funkcję pasa transmisyjnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Wymownym przykładem jest działalność wspomnianego Związku Młodzieży Polskiej czy Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Członkowie ZMP masowo biorą udział w pochodach 1-majowych czy manifestują przywiązanie do partii w trakcie obchodów 22 lipca. Członkowie TPPR przyjaźń dla ZSRR wyrażają poprzez organizację wycieczek do ZSRR, dni radzieckiej kultury, czy festiwalu piosenki radzieckiej, obchody rocznic rewolucji październikowej, czy organizowanie tzw. „pociągów przyjaźni”.
W latach 60., 70., 80. w kraju rodzą się niezależne ruchy społeczne, które nie są de facto organizacjami, ale niewątpliwie w swoich kręgach skupiają działaczy społecznych. Działalność podejmują między innymi: Ruch, Komitet Obrony Robotników, Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Polskie Porozumienie Niepodległościowe, Konfederacja Polski Niepodległej. Ich członkowie przyjmują postawę krytyczną względem władz komunistycznych, urządzają manifestacje w święta państwowe zakazane przez władze – 3 maja czy 11 listopada. Udzielają pomocy osobom represjonowanym przez władze, występują w obronie więźniów politycznych, urządzają głodówki czy wreszcie masowe strajki w zakładach pracy, publikują prasę tzw. „drugiego obiegu”.
Jeszcze przed upadkiem PRL-u, 7 kwietnia 1989 Sejm zatwierdzi ustawę Prawo o stowarzyszeniach, gwarantującą obywatelom polskim „prawo zrzeszania się w stowarzyszeniach” (Dz.U. 1989 nr 20 poz. 104).