W OKRESIE III RP
PO 1989Zapoczątkowany przez środowiska opozycji antykomunistycznej ruch wolnościowy doprowadza do powstania w okresie III Rzeczypospolitej sektora pozarządowego. Myśl tę wyraził między innymi Jacek Kuroń: „Opozycja wytworzyła silny etos społeczeństwa obywatelskiego. I ludzie, którzy się z niej wywodzą, tworzą to, co obecnie w Polsce najcenniejsze – silną demokrację lokalną i ruch kilkudziesięciu tysięcy organizacji pozarządowych”.
W okresie III RP – w warunkach demokratycznego państwa – jeszcze w pierwszych latach transformacji ustrojowej legalizują swoją działalność między innymi Fundacja gen. Elżbiety Zawackiej w Toruniu, Fundacja Ośrodka KARTA w Warszawie czy Fundacja Pogranicze w Sejnach. Organizacje te prowadzą działalność dokumentacyjną, mając na celu ochronę dziedzictwa kulturowego.
Nie sposób wymienić wszystkich aspektów działalności organizacji w Polsce anno domini 2018. Bliskie stają się dziś członkom organizacji nie tylko bieżące problemy kraju, jak edukacja (Centrum Edukacji Obywatelskiej), ochrona zdrowia (Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy) czy prawa kobiet w Polsce lub dyskryminacja ze względu na płeć, orientację seksualną czy wyznanie (Fundacja Feminoteka, Stowarzyszenie Lambda Warszawa).
Coraz częściej organizacje w swoich działaniach zwracają uwagę na problemy globalne, jak pomoc humanitarna na terenach objętych wojną (Polska Akcja Humanitarna), ochrona środowiska (Fundacja Nasza Ziemia), prawa człowieka (Helsińska Fundacja Praw Człowieka) czy integracja europejska (Polska Fundacja im. Roberta Schumana). Swoje oddziały w Polsce mają organizacje międzynarodowe − Amnesty International, World Wide Fund for Nature czy Greenpeace.
Sytuacja prawna organizacji działających w III RP uregulowana jest Ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Na mocy tej ustawy 1 stycznia 2004 umożliwiono organizacjom uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego, a co za tym idzie dano im możliwość raz w roku uzyskania 1% podatku dochodowego od osób fizycznych.